Daspletozaur - starszy przodek T.Rexa.

     Słysząc nazwę - Tyranozaur, większość z nas od razu kojarzy ją z potężnym i przerażającym królem jaszczurów jakim był Tyranozaurus Rex. I choć on właśnie jest najlepiej rozpoznawalnym dinozaurem drapieżnym (choćby po oskarowej roli w "Parku Jurajskim", czy częstych publikacjach prasowych jego zacnej postury) to w swojej rodzinie nie jest jedynym przerażającym gadem. Równie morderczym był jego przodek z rodu - Daspletozaur.

    Daspletozaur (Daspletosaurus - co oznacza "straszny jaszczur") był  teropodem z rodziny tyranozaurów ( Tyrannosauridae), żyjącym w późnej kredzie, około 80-72 mln lat temu. Jego miejscem występowania były tereny dzisiejszej Ameryki Północnej. Swoją budową przypominał Tyranozaura, co według paleontologów może świadczyć, że był jego bezpośrednim przodkiem. Odkryto wiele jego potencjalnych gatunków na terenie Alberty, Montany i Nowego Meksyku, ale albo jeszcze ich nie opisano , albo uznano je za nieważne. Daspletozaur obejmuje najwięcej gatunków ze wszystkich tyranozauroidów.

Daspletosaurus torosus

    Daspletozaur podobnie jak inne tyranozaury był dwunożnym drapieżnikiem uzbrojonym w dziesiątki ostrych zębów. Polując opierał się głównie na doskonałym węchu, ale miał także dobrze rozwinięty zmysł słuchu i wzroku. W 2009 roku naukowcy poddali czaszkę daspletozaura tomografii komputerowej. Wyniki badań pozwoliły wnioskować, że ośrodek węchu był najlepiej rozwinięty wśród wszystkich dinozaurów, co zapewniało mu wielką przewagę podczas polowań. Choć jak reszta tyranozaurów obdarzony był krótkimi przednimi łapami, nie wpływały one na skuteczność podczas polowań. Masywna, wielka czaszka i silny, muskularny kark , oraz oczy skierowane ku przodowi , aby mógł śledzić swą zdobycz były kluczem do sukcesu  daspletozaura. Uważa się, że posiadał jeden z najsilniejszych uścisków szczęki.

Czaszka z Museum of the Rockies w Montanie.

 Na dietę daspletozaura składały się hadrozaury i ceratopsy, małe ornitopody  pachycefalozaury, ornitomimy, terizinozaury i być może ankylozaury. Nie gardził także padliną. Najprawdopodobniej polował w stadach. Na niektórych obszarach współistniały z innym tyranozaurami, jakimi były Gorgozaury. 

 Dorosłe osobniki daspletozaurów mierzyły od pyska do ogona około 8-9 m, więc nie były największymi przedstawicielami swojej rodziny. Ich waga, w zależności od źródeł informacyjnych, wahała się między 1,8 t a 3,8 t.  Jego masywna, mierząca około 1 m czaszka, odciążana była dużymi otworami.
 Dorosły daspletozaur miał ok. sześciu tuzinów ostrych zębów, owalnych w przekroju poprzecznym. W odróżnieniu od innych zębów, te znajdującego się obok kości przysiecznej na końcu szczęki miały w przekroju poprzecznym kształt zagiętej litery „D”. Różnice między poszczególnymi zębami szczęk występują także u innych tyranozauroidów. Cechami charakterystycznymi daspletozaura, pozwalającymi odróżnić go od innych tyranozaurów są: nierówna powierzchnia szczęki górnej, wyraźne grzebienie nad oczodołami i na kości jarzmowej.

 Mimo , iż posiadał on krótkie przednie kończyny, wyposażone tylko w dwa palce każda, i tak były one proporcjonalnie najdłuższe w stosunku do ciała ze wszystkich przedstawicieli swojej rodziny.
 Daspletozaur poruszał się na dwóch silnych pięciopalczastych kończynach. Środek ciężkości  znajdował się nad biodrami. Potężna czaszka była umieszczona na krótkiej wygiętej w kształt litery „S” szyi. Ciężar ciała równoważył długi ogon.

Gatunki:
Daspletosaurus torosus Russel 1970

D. torosus (Russel, 1970)
D. sp. (Currie i inni, 2003)
D.? sp. indet. (Carr, 1999)
D.? sp. (Langston, Standhardt & Stevens, 1989)
D.? sp. (Carr & Williamson, 2000)
D.? sp. indet. (Demar & Breithaupt, 2006)
D.? sp. indet. (Sullivan, 2006)
D. sp. (Carr, 1999)
D. sp. (Horner i inni, 1992)
D.? sp. (Lehman i Carpenter, 1990; Carr i Williamson, 2000) = Bistahieversor sealeyi Carr i Williamson, 2010

Źródła: Wikipedia, Wolna Encyklopedia; Wikipedia, the Free Encyclopedia; zbiory własne